Broodkever (Stegobium paniceum (L.))

Orde: Coleoptera (kevers)
Familie: Anobiidae (klopkevers)

De broodkever behoort tot dezelfde familie als de houtwormkever. Ze zijn de meest voorkomende voorraadaantaster in woningen en leven en planten zich voort in allerlei harde, droge zetmeelhoudende producten.
Het zijn enkel de larven die vraatschade veroorzaken en uitermate schadelijk zijn. Volwassen broodkevers nemen zelf geen voedsel op.

Uiterlijk

De broodkever is 2 tot 4 mm lang, ovaal gevormd, fijn behaard en bruin tot roodbruin van kleur. Ze kunnen goed vliegen. Het halsschild bedekt de kop als een soort monnikskap en de dekschilden vertonen fijne lengtestrepen. De antennen bezitten geen duidelijke knots; ze staan ver uit elkaar.
De larven van de broodkever zijn 0,5 tot 5 mm groot, wit van kleur en bezitten een donkere kop. Ze hebben poten en kunnen zich goed verplaatsen.

Ontwikkeling en leefwijze

Kevers ondergaan een volledige gedaanteverwisseling. Dit wil zeggen dat de ontwikkeling 4 stadia kent: ei–larve–pop–adult. Het vrouwtje legt 50 tot 100 eitjes, het liefst op donkere plaatsen op of nabij geschikt voedsel.

Bij een temperatuur van 18°C komen de eitjes na ongeveer een maand uit. Op zoek naar voedsel dringen de larven via zeer nauwe kieren en spleten door in verpakte levensmiddelen. Hun voedsel bestaat uit harde en/of droge zetmeelhoudende producten zoals brood, beschuit, macaroni, soepblokjes en honden- en kattenbrokjes. Ze kunnen tot 8 dagen zonder voedsel.

Overigens blijft de aantasting niet beperkt tot levensmiddelen. Bouw- en isolatiematerialen die plantenvezels of zaadrestanten bevatten, kunnen ook door de larve van de broodkever worden aangetast. Zelfs de banden van oude boeken kunnen, vanwege de lijm waarmee ze gebonden zijn, worden aangetast. De synthetische samenstelling van de huidige toegepaste lijmsoorten maakt hedendaagse gebonden boeken minder gevoelig voor deze insecten.

Na de eerste vervelling, zijn de larven veel minder beweeglijk; ze liggen dan c-vormig gekromd in holletjes die ze in het voedsel geknaagd hebben. Na 4 vervellingen zijn de larven volgroeid en zullen zij zich gaan verpoppen. Dit gebeurt in een cocon gemaakt van voedseldeeltje en speeksel.
De uit de cocon gekomen volwassen kevers boren uitvliegopeningen om het voedsel te verlaten. Deze openingen zijn te herkennen aan ronde gaatjes in de producten.

De gehele ontwikkelingsduur van ei tot kever is sterk afhankelijk van de temperatuur. Bij 18°C duurt dit ca. 7 maanden. Bij hogere temperaturen is dat aanzienlijk korter; ca. 2 maanden bij 26°C en zelfs maar 1 maand bij ca. 30°C.
In onverwarmde ruimten kan me op 1 generatie per jaar rekenen. In verwarmde ruimten zullen 2 à 3 generatie per jaar voorkomen.
In de winter of bij een temperatuurdaling tot 15°C of lager, zal de ontwikkeling vrijwel stil komen te staan.

Schade

De enige schade door volwassen broodkevers aan producten, zijn de ontstane uitvliegopeningen. Zij kunnen zich eventueel door plastic, papier en zelfs metaalfolie van verpakkingen boren.
Het zijn de larven die voor veel knaagschade in de producten zelf zorgen. Daarnaast raakt het product vervuild met uitwerpselen, vervellingen en cocons.

Signalering

In vast materiaal kan de aantasting eenvoudig worden vastgesteld: te zien zijn dicht bij elkaar liggende, cirkelronde en speldenknopgrote gaatjes die gevormd zijn door de uitvliegopeningen van de kever. Zou u dit materiaal breken, dan vindt u daarin de korte boorgangen van de larve en de ovale holten met daarin larven, poppen of de bij de vervelling afgeworpen huidjes.
In lossere substanties zoals poedervormig materiaal, kan de aantasting worden geconstateerd door de aanwezigheid van de cocons, die zich meestal bevinden aan het onderste deel van de wanden of op de bodem van de verpakking. Vaak vindt men de cocons pas nadat de verpakking is leeg geschud.

Een voorbeeld van aantasting door (larven van) broodkevers in een pak paneermeel. Te zien zijn de vele (dode) broodkevers, uitwerpselen en uitvliegopeningen.

Wering en preventie

Een regelmatige controle van de producten is bij langdurige opslag gewenst, zeker in verwarmde ruimten en tijdens de zomer. Houd bij voorkeur een zo kort mogelijke opslag aan en geadviseerd wordt om de temperatuur in opslagruimten lager dan 15°C te houden; dan staat de ontwikkeling van broodkevers vrijwel stil.

Nieuwe voorraden dienen direct bij binnenkomst gecontroleerd te worden op aanwezigheid van broodkevers. Oude voorraden eerst opgebruiken. Aangetaste voorraden snel vernietigen.

Maak leeggekomen ruimten goed schoon; voorkom dat gemorste voorraden blijven liggen. Verder dient u voedingsmiddelen –zo mogelijk– te bewaren in goed afsluitbare bussen.

Bestrijding

Wordt de aanwezigheid van broodkevers geconstateerd, dan moet in de eerste plaats de bron worden opgespoord. Voorraden levensmiddelen, zaden en kruiden die ernstig zijn aangetast, kunnen het beste worden vernietigd.
Aangetaste voorraden kunnen ook gekoeld worden. Een temperatuur van -15°C gedurende ca. 12 uur is dodelijk voor alle ontwikkelingsstadia. Bij die 12 uur moet de tijd van het voorkoelen nog worden opgeteld.

Na verwijdering van de bron(nen) moet de opslagruimte of provisiekast geheel en grondig worden schoongemaakt, inclusief de hoeken, naden en kieren.

Bedrijfsmatig

In een magazijn of opslagruimte is het na verwijdering van de aangetaste levensmiddelen noodzakelijk om de ruimte goed schoon te maken en eventueel een naden- en kierenbehandeling toe te passen met een voor dat doel toegelaten werkzame stof.

De bestrijding dient plaats te vinden met inachtneming van de voorzorgsmaatregelen en Wettelijke Gebruiksvoorschriften die op het etiket van de biocide vermeld staan.
Wanneer u een werkzame stof of de toelatingsstatus van een biocide (=bestrijdingsmiddel) wilt checken, kunt u de bestrijdingsmiddelendatabank van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) raadplegen: http://www.ctgb.nl

Namen van bestrijdingsbedrijven kunt u vinden op de site van de beide brancheverenigingen (NVPB en Platform Plaagdierbeheersing) en bij de Kamer van Koophandel.
Verifieer of medewerkers in het bezit zijn van een geldig bewijs van vakbekwaamheid “Beheersing plaagdieren en houtaantastende organismen”.

Waarschuwing

Het is van groot belang dat u nooit voedingsmiddelen behandelt met biociden (= bestrijdingsmiddelen)!

Chemisch afval

Resten van biociden en lege, ongereinigde verpakkingen moeten worden beschouwd als gevaarlijk afval. Wij adviseren u daarom deze resten in te leveren bij het KGA-depot in uw gemeente.

Advies

Mochten de wering- en bestrijdingsmaatregelen, uitgevoerd aan de hand van deze informatie, onvoldoende resultaat opleveren, neem dan contact op met het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).